Jak mądrze motywować dziecko do nauki? Praktyczne wskazówki

Dlaczego motywacja jest tak ważna w nauce?

Motywacja to podstawa skutecznej nauki. Jest to wewnętrzna siła, która skłania nas do działania, osiągania wyznaczonych celów czy po prostu do podejmowania wysiłku. To odpowiedź na pytanie „Co skłania mnie do zajęcia się tym tematem?”, albo po prostu „Co sprawia, że codziennie rano mam ochotę wstać?”.

Motywację u dziecka można podzielić na dwa rodzaje:

• motywacja zewnętrzna — nagrody, pochwały, dobre oceny
• motywacja wewnętrzna — satysfakcja, ciekawość, poczucie sensu

Jeśli jesteś rodzicem, z pewnością wiesz, że najcenniejsza, a zarazem najtrwalsza jest motywacja wewnętrzna. Niestety jest też trudna do wypracowania. O ile łatwiej jest (przynajmniej na początku) obiecywać dziecku nagrody za piątki na klasówce, tak na dłuższą metę metoda ta zawodzi, nie uczy dziecka prawidłowych wzorców, a wręcz szkodzi dziecku.

Skąd wziąć motywację do nauki?

Dzieci, tak i jak dorośli, mają często problem ze znalezieniem motywacji do podejmowania codziennych działań i wyzwań. O wiele łatwiej jest pracować nad czymś, co daje nam satysfakcję i nas interesuje. Nie bez powodu mówi się, że jeśli Twoja praca jest Twoją pasją, to nie przepracujesz ani jednego dnia.

Można to powiedzenie przełożyć na najmłodszych. Jeśli dziecko jest jakimś przedmiotem zainteresowane, dużo łatwiej będzie mu przychodziła nauka niż w przypadku tematów, które zupełnie wykraczają poza ramy jego pasji.

Najważniejszym aspektem bycia zmotywowanym jest poczucie sensu tego, co się robi. Dlatego Twoją rolą jest pomoc dziecku w zrozumieniu, dlaczego warto podejmować wysiłek i po co właściwie dziecko ma się uczyć. Jednak rób to mądrze – bez naciskania, krytykowania i kar.

Jak zmotywować dziecko do nauki?

Jeśli chcesz zmotywować dziecko do nauki, warto w pierwszej kolejności z nim porozmawiać. Zapytaj, czy w ogóle rozumie, do czego mu będzie potrzebna ta wiedza. Możesz również powiązać naukę z jego zainteresowaniami, np. matematykę z tworzeniem gier komputerowych lub zagraniczne podróże z nauką języków obcych.

Dobrym pomysłem jest również wykorzystanie w nauce gier i zabaw – szczególnie dla młodszych dzieci. Coraz bardziej popularna staja się nauka przez ruch. Pamiętaj, że uczyć się można nie tylko z podręczników, które są mało interesującym źródłem wiedzy dla nastolatków – w nowoczesnej edukacji wykorzystuje się takie materiały jak quizy, mapy myśli, testy, fiszki, karty pracy.

Znajdziesz je na platformie edukacyjnej Skumani.pl, która promuje świadomą i innowacyjną naukę. Platforma skierowana jest do uczniów klas 7-8 i wspiera ich w nauce języka polskiego, języka angielskiego oraz matematyki zgodnie z podstawą programową dla klas 4-8.

Bywa jednak też tak, że dziecko w ogóle wydaje się mało zainteresowane obowiązkami szkolnymi i nauką i ciężko zmotywować je do podjęcia jakichkolwiek obowiązków. Co wtedy? Spytaliśmy o to psychologa dziecięcego, Marię Walczak, która na co dzień zderza się z takimi sytuacjami w swoim gabinecie.

Jak rozmawiać z dzieckiem – perspektywa psychologa

Z mojego doświadczenia wynika, że ogromny wpływ na naukę i chęci dziecka wywierają rodzice. Dlatego tak ważne jest, aby myśleć o tym, co się mówi do swojej pociechy i jak zachęca się dziecko do podejmowania wysiłków. Oto rady, jak motywować dziecko do nauki.

Spróbuj odnosić się do zachowań dziecka, zamiast wskazywać wady jako jego cechy osobowe

Przykład: zamiast „Jesteś leniwy/a” powiedz: „Zachowujesz się nieodpowiedzialnie nie ucząc się na jutrzejszy sprawdzian”

Mów o swoich odczuciach

Przykład: zamiast „Nie mam do Ciebie siły” powiedz „Jestem zaniepokojona/czuję się zdezorientowana/nie wiem, jak Ci pomóc”

Pytaj i mów o potrzebach

Przykład: „Czego potrzebujesz, żeby było Ci łatwiej nauczyć się trudnych rzeczy?”
„Chciałbym/abym czuć się spokojna o Twoją naukę i Twoje dobre samopoczucie”

Zwracaj uwagę na mocne strony dziecka ze wskazaniem, że niektóre cechy można wykorzystać dwojako

Przykład: upór – może być korzystny w budowaniu asertywnej postawy i wytrwałości, może przekuć się w takie cechy jak sumienność, wytrwałość, obowiązkowość, ambicja.

Komunikaty powtarzaj jednokrotnie, maksymalnie dwukrotnie (prośby, zasady, reguły, wymagania)

Wyciągaj konsekwencje zamiast karać

Jakie powinny być konsekwencje?

• szybkie – natychmiastowe i bezpośrednie
• skuteczne – doprowadzane do końca
• realne i możliwe do zastosowania
• krótkie – np. dziś już nie będziesz oglądać bajek lub do końca dnia nie będziesz używać telefonu/grać zamiast szlabanu na tydzień lub dłuższy okres
• sprawiedliwe – adekwatne do przewinienia
• systematyczne – stosowane konsekwentnie, dopilnowywane, stosowane za każdym przewinieniem, a nie wybiórczo
• przewidywalne – ustalane wcześniej (można ustalić z dzieckiem repertuar konsekwencji jako następstw niepoprawnych zachowań)

Stosuj treściwe i pozytywne komunikaty

Przykład: zamiast „Przestań się gapić w telefon” powiedz „Proszę usiądź do lekcji” lub zamiast „Nie wiem o co Ci chodzi, nie bądź taki chaotyczny” powiedz „Wytłumacz, co masz na myśli”

Nie ponoś odpowiedzialności za zachowania dziecka, kiedy może tę odpowiedzialność ponieść samodzielnie

Oznacza to, że dziecko, które ma trudności w nauce, powinno samodzielnie zadbać o proszenie o wsparcie, umawianie się z nauczycielami na poprawy, wychodzenie z inicjatywą. Wyręczanie dziecka w tej kwestii przez rodzica może skutkować brakiem poczucia odpowiedzialności, a – co za tym idzie – brakiem satysfakcji z rozwiązanego problemu.

A przede wszystkim – obserwuj swoje dziecko, bądź uważny, empatyczny i wyrozumiały – więź budowana z dzieckiem wspiera jego poczucie ważności i pewność siebie.